Groen papier

13.09.10

Door: Philip Stroomberg
In: Vormberichten, oktober 2010

 

Stel je bent aan het ontwerpen geslagen en wil het meest geschikte papier toepassen, op basis waarvan maak je dan je keuze?
Wat is het ‘beste’ papier? Hoewel er vele honderden soorten papier verkrijgbaar zijn, gebruiken de meeste grafisch ontwerpers er slechts enkele tientallen regelmatig. Wat is doorslaggevend bij die keuze? Zou een duurzame keuze, uitgaande van de minste milieubelasting, vandaag de dag niet de meest logische zijn?
Onlangs, tijdens een groepsreis naar Munkedal, Zweden, op uitnodiging van Antalis en Arctic Paper, sprak ik een aantal vakgenoten.

Het magazine dat je nu in handen hebt is op een bepaalde kwaliteit papier gedrukt. Waarschijnlijk heeft een ontwerper het uitgezocht en aan de opdrachtgever gepresenteerd. Deze heeft wellicht gevraagd naar de kosten en gekeken naar zaken als tint, leesbaarheid en tactiliteit. Ook is de binder of drukker geraadpleegd i.v.m. verkrijgbaarheid en looprichting. Mogelijk werd de keuze mede bepaald door de sponsor. Alhoewel het magazine enigszins groot en zwaar aanvoelt, voldoet het prima aan de eisen van leesbaarheid, opaciteit en bedrukbaarheid. Het valt mij op dat een verwijzing naar FSC of een ander milieukeurmerk niet is opgenomen. Na enig online speurwerk zie ik dat de gebruikte papiersoorten (Satimat en Pioneer) wel FSC gecertificeerd en deels ook gerecycleerd zijn.

Bij Arctic Paper weten ze veel van papier en milieu en geven ons uitgebreid college over de milieuaspecten van papierfabricage.
“Is het minst milieubelastende papier niet automatisch het beste papier om toe te passen?” vraag ik ze. En ook: “Welke papiersoort zou dat dan kunnen zijn?” Van Jan van Eerd (Business Developer bij Arctic Paper en betrokken bij BNO Duurzaam) begrijp ik dat er hard wordt gezocht naar een antwoord op deze vraag, maar dat het niet zo eenvoudig is een duidelijke conclusie te trekken. Zo is bijvoorbeeld 100% recycled papier geen zaligmakende optie; je kunt papier vijf tot zeven maal hergebruiken voordat er weer nieuwe vezels in het fabricagetraject moeten worden toegevoegd. Het over de hele wereld heen en weer slepen van grote partijen gebruikt papier is natuurlijk allerminst milieuvriendelijk.

De ontwerpers waar ik tijdens deze reis mee spreek, geven haast allemaal aan dat ze inmiddels steevast FSC gecertificeerd papier voorstellen aan hun opdrachtgevers. Fridy Visser Knof, zelfstandig ontwerpster te Amsterdam, verteld me dat veelal de prijs doorslaggevend is bij de materiaalkeuze; haar opdrachtgevers vragen haar meestal het goedkoopste papier toe te passen. Zodra ze de mogelijkheid heeft zelf de materialen voor te schrijven, is ook voor haar de keuze voor papier met FSC label vanzelfsprekend. Verder kunnen er ook nog hele andere argumenten een rol spelen. Zo is voor Ruby Stekelenburg, ontwerpster te Utrecht, een goed contact met een papieradviseur mede bepalend bij het vaststellen van het juiste materiaal.

Papierkeuze kan ook cultuurgebonden zijn. Uitgevers in Nederland maken graag hele dikke boeken. Er wordt hierbij doorgaans gebruik gemaakt van papier met een 1.95 opdikking. In andere landen, bijvoorbeeld in Zweden, is de gebruikte opdikking voor boeken vaak een stuk lager. Dikke pillen zijn minder economisch te produceren en nemen ook meer plaats in een vrachtwagen in. Sinds een jaar reist Jan van Eerd met een aantal compacte dummy's langs de Nederlandse uitgevers om ze te overtuigen van de schoonheid van het ‘slankere boek’. Vooralsnog tevergeefs.

Net als bij woningen, auto’s en witgoed zouden we misschien moeten pleiten voor een soort ‘energielabel’ op papiersoorten. Een label waarop zowel de herkomst, het fabricage- en transporttraject als de houdbaarheid van het materiaal wordt aangegeven.
Het verspreiden van bijvoorbeeld boeken op niet papiergebonden media is een alternatief, alhoewel een e-reader ook behoorlijk wat aan energie kost om te maken en te gebruiken. Tevens ben je dan afhankelijk van een internetverbinding en de benodigde hardware.

Het is belangrijk om zoveel mogelijk af te weten van een product, proces of grondstof om er goed mee om te kunnen gaan en bewust keuzes te kunnen maken. Ik heb er weer veel bijgeleerd, alhoewel, een gezellig reisje naar een fris en dichtbebost land levert niet alleen antwoorden, maar ook veel nieuwe vragen op.

Philip Stroomberg

  • Vormberichten Groen Papier ©Philip Stroomberg
  • Arctic Paper Zweden ©Philip Stroomberg
  • Arctic Paper Zweden ©Philip Stroomberg
  • Arctic Paper Zweden ©Philip Stroomberg
  • Vormberichten Groen Papier ©Philip Stroomberg
  • Arctic Paper Zweden ©Philip Stroomberg
  • Arctic Paper Zweden ©Philip Stroomberg
  • Arctic Paper Zweden ©Philip Stroomberg

Teksten

Groen papier

13.09.10
Door: Philip Stroomberg In: Vormberichten, oktober 2010

Meer teksten